Najstarsze polskie mauzoleum w kształcie piramidy, czyli wieża ariańska, znajduje się w Krynicy, w gminie Krasnystaw. Wieża ariańska w Krynicy została zbudowana na początku XVII wieku i jest najstarszym grobowcem w Polsce, który ma konstrukcję w kształcie piramidy. Najprawdopodobniej miejsce to było przeznaczone jako ostateczny spoczynek dla szlachcica, Pawła Orzechowskiego, który był arianinem. Z powodu swojej wiary nie był on akceptowany na katolickim cmentarzu.
To miejsce jest otoczone tajemnicą i opowieściami, które krążą wokół niego. Istnieje relacja z 1867 roku, która wspomina o przekazie mówiącym, że lud miejscowy złożył w tem grobisku wielkiego grzesznika, potępionego za przekroczenie czwartego przykazania Boskiego, a takim spoczynek w ziemi poświęconej bywa wzbroniony.
Natomiast w 1890 roku Oskar Kolberg wspomniał o legendzie głoszącej, że w grobowcu ukryte są skarby: W pobliżu Krupego mają być – wedle podania – skarby w kopcu piramidalnym czyli grobowcu, leżącym w znacznej części w gruzach; wszelako skarbów tych z obawy licha czyli złego, lud wcale nie szuka.
Miejscowi opowiadają, że piramida jest nasycona potężną energią, która była wykorzystywana do złych celów i została wzniesiona jako miejsce magicznych obrzędów. Ta historia jest tak powszechnie znana i żywa, że mieszkańcy w okolicy unikają tego miejsca. Zaczęto nawet ostrzegać turystów przed obecnością dużej liczby żmij, zarówno tutaj, jak i w pobliskim zamku w Krupem.
Miejsce, na którym znajduje się wzgórze z piramidą ariańską, jest całkowicie odizolowane, w zupełnej pustce, bez żadnych pobliskich zabudowań. Wydaje się, że wybór tego miejsca na budowę tak wyjątkowego grobowca nie był przypadkowy.
Grobisko ariańskie w Krynicy jest uważane za najwyższą tego rodzaju budowlę w Polsce. Jej podstawa ma kształt kwadratu o boku około 6 metrów, a wysokość wynosi około 20 metrów. Szczyt wieży jest widoczny z daleka ponad lasem.
Piramida została zbudowana z kamienia i cegły. Jest częściowo otynkowana i ma wewnętrzną kryptę. Do środka prowadzi otwór wejściowy z kratą. Na trzech ścianach piramidy są okrągłe otwory, które pełnią funkcję okien. Jest też drugie wejście, które znajduje się poniżej poziomu gruntu i może prowadzić do pomieszczeń piwnicznych. Fundamenty mają grubość 150 cm, a ściany - 80 cm. Sklepienie ma konstrukcję kolebkowo-krzyżową i opada na narożne pilastry.
Obiekt został uszkodzony podczas II wojny światowej, ale potem przeszedł renowację w latach 1956-1957. W 1983 roku został uznany za pomnik przyrody nieożywionej wraz z Górą Ariańską. Mimo planowanej renowacji przez gminę Krasnystaw, brak funduszy uniemożliwił jej realizację. Ostatnie prace konserwatorskie miały miejsce w latach 50. Miejsce to nieustannie przyciąga niezliczoną liczbę naukowców oraz turystów.
CIEKAWOSTKA Z BLOGA
Jakie są najnowsze innowacje w wyborze nagrobków na rok 2024?
Zapoznaj się z najnowszymi innowacjami w wyborze nagrobków na rok 2024 i dowiedz się, jakie opcje są teraz popularne. Czytaj więcej na ten temat w naszym najnowszym poście na blogu.
Zdjęcie oryginalne. Autor: Jan Krajewski